Педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Педагогика Ғылымдары Академиясының академигі,
ҚР ЖОО-ың Үздік оқытушысы, ҚР Дизайнерлер одағының мүшесі
Ғылыми жұмыс және инновация жөніндегі декан орынбасары: аға оқытушы Рсмаханбетова Шахризада Еркинкызы
Әлеуметтік және тәрбие жұмыстары бойынша декан орынбасары: магистр оқытушы Пайз Бердияр Құрбаналиұлы
«Мәдениет және өнер» факультеті бұрынғы Әль-фараби атындағы Шымкент педагогикалық мәдениет институты мен М.Әуезов атындағы Шымкент педагогикалық институтының мәдениет, өнер, педагогикалық мамандықтары негізінде құрылған.
Мәдениет. Қазақстан компартиясы Орталық комитеті мен Қазақстан Министрлер Кеңесінің 1967 жылғы 11 сәуірдегі №230 қаулысы бойынша республиканың мәдениет мекемелеріне жоғары білікті мамандар мен жалпы білім беретін мектептерге музыка пәнінің мұғалімдерін даярлау мақсатында Шымкент қаласында Қазақстан мен Орта Азияда бірінші педагогикалық мәдениет институты ашылды. Институттың алғашқы ректоры қызметіне философия ғылымдарының кандидаты, мәдениеттану ғылымының дамуына көп үлес қосқан ғалым, мемлекет және қоғам қайраткері, профессор Сәдуахас Темірбеков тағайындалды. Оқу орны білім мен ғылыми жетістіктері бойынша аз жылдарда Қазақстанда ғана емес, Одаққа белгілі оқу орнына айналды.
Жаңадан ашылған институтқа Кеңес Одағының орталық үлкен қалаларындағы мәдениет институттары мен консерваториялардан жас мамандар шақырылып, олар институттың өркендеуіне өз үлестерін қосты.
1975 жылы институтқа Шығыстан шыққан ұлы ойшыл, энциклопедист – ғалым Әбу Насыр Мухаммед әл-Фарабидің аты берілді. 1978 -1996 жылдар аралығында институтты экономика ғылымдарының кандидаты, профессор Мүтән Жүнісбаев басқарды. Өнер кафедраларының ұстаздары мен студенттері арасынан халықаралық және республикалық конкурстар мен фестивальдардың лауреаттары, дипломанттары, ҚР еңбек сіңірген әртістер мен қайраткерлер шықты.
Өнер. 1969 жылдан бастап Шымкент педагогикалық институтында жалпы білім беретін орта мектептерге арнап «Бейнелеу өнері және сызу» пәні мұғалімдерін дайындау қолға алына бастады. Физика математика факультеті жанынан құрылған «Бейнелеу өнері және сызу» кафедрасын аға оқытушы Е.М. Кан басқарды. Алғашқы оқытушылар қатарына Л.П. Павловский, Л.Ф. Жиляковалар болды. Кафедраның қалыптасып дамуы барысында Одақ, Республика көлеміндегі белгілі көркем-өнер оқу орындарынан білікті мамандар шақырыла бастады. Олардың қатарында Скородин Ю.И., Почукаева З.В., Ломакин Ю.И., Халмуратов Ж.И., Тастемиров Қ.Т., Савостина Л.М. т.б. болды. Сонымен қатар кафедранның алғашқы түлектері Ералин Қ.Е., Загоденко Ю.И., Никонов Г.В., сияқты оқытушылар қызметке қалдырылды.
Студенттер құрамының артуына байланысты үш кафедрадан тұратын «Көркем, сурет және графика» факультеті болып қайта құрылды. Факультетті аға оқытушы Кәдеев И.У. басқарды.
1996 жылы ЖОО-ның құрылымдық өзгерулеріне байланысты М.Әуезов атындағы ОҚМУ-ның жаратылыстану-педагогика факультеті құрамында «Сурет және кескіндеме» кафедрасы болып құрылып, бейнелеу өнері және сызу пәні мұғалімдері осы аталған оқу орнында дайындала бастады. Кафедраны алғашқы жылдары п.ғ.к., доцент Павловский А.Л., п.ғ.д., профессор Ералин Қ.Е.,п.ғ.к., доцент Бейсенбаев С.Қ., п.ғ.д.,доцент Тәңірбергенов М. Ж., п.ғ.к. М.Ж.Джакипбекова, п.ғ.к. Т.С.Буркитбаев, п.ғ.к. Қ.А.Жолдасбекова, филос.ғ.к. доцент, Болысбаев Д.С. қызмет атқарды.
Мәдениет және өнер факультетінің дамуына Б.Жүсіпәлиев, Ө.Губайдуллин, Е.Балабеков, Е.Омар, Қ.Досалиев, К.Дүйсенбаев, А.Саипов, С.Жақыпбеков, А.Нұрлыбекова, Қ.Әжібеков, М.Тәңірбергенов сынды декандық қызмет атқарған ұстаздар өз үлестерін қосты. А.Жақыпбеков, Қ.Ахметова, М.Айтқалиев, Ж.Кенешева, Г.Есполова, С.Байжұманов, С.Гевич, Б.Кутунов, С.Нигметова, Ж.Қойшыбаев, Қ.Қайырбеков, Н.Камалова, Ж.Сапарова, С.Бейсенбаев, Д.Болысбаев сияқты ұстаздардың ерен еңбегінің арқасында жаңа мамандықтар мен кафедралар ашылды.
1996 жылы Шымкент педагогикалық мәдениет институты Қазақстандағы жоғары оқу орындарын оңтайландыру реформасына орай, қазіргі М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлектеттік университеті құрамына кіріп, 2001 жылы «Мәдениет және өнер» институты болып университеттің құрамында қайта құрылып, «Педагогика және мәдениет», «Мәдениет және спорт» факультеті болып атауы өзгерді, 2021 оқу жылы студенттер саны көбеюіне байланысты «Мәдениет және өнер» факультеті құрылып п.ғ.д., профессор, Қазақстан Педагогика Ғылымдары Академиясының академигі, ҚР ЖОО-ың Үздік оқытушысы, ҚР Дизайнерлер одағының мүшесі Тәңірбергенов Медеубек Жұматайұлы декан қызметін атқарып келеді.
Факультетте 27 білім беру бағдарламасы бойынша 17 бакалавриат, 8 магистратура, 2 докторантура мамандықтары бойынша жоғары білікті мамандар даярланады. Мамандар даярлау ісін факультеттің 9-профессор, 13- ғылым докторлары, 39- ғылым кандидаттары мен доценттері және магистрлер мен аға оқытушылар атқаруда. Сонымен қатар мамандар даярлаудың сапалы болуына факультетте оқу-тәрбие жұмыстарын атқарып жүрген 2 ҚР халық әртісі, 2 ҚР еңбек сіңірген мәдениет қайраткері, 13 «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» мемлекеттік грантының иегерлері, 5 ҚР мәдениет қайраткері, 13 ҚР суретшілер мен дизайнерлер Одағының мүшелері, 5 ҚР Президентінің халықаралық «Болашақ» стипендиясының иегерлері өз үлестерін қосуда.
Факультет кафедраларында білім алып, еліміздің мәдениеті мен өнерін өркендету жолында аянбай қызмет жасаған ҚР халық әртісі, домбырашы, дирижер Р.Ғабдиев, ҚР еңбек сіңірген өнер қайраткері, режиссер Л.Есенов, заманымыздың аға буын өнер иелері, ҚР халық әртістері әнші-композитор Е.Хасанғалиев, әнші М.Жүнісова, әнші Н.Есқалиева, би мамандары Э.Мальбеков, Ф.Жолымбетова, Р.Қаланова заманауи эстрадалық ән өнерін өркендетуші, ҚР еңбек сіңірген әртістері М.Омаров, М.Ильясов, Т.Қабатовтардың және бейнелеу өнері саласында график-суретші Б.Баймен, кескіндемеші А.Оспанов есімдерін факультет ұжымы мақтанышпен атайды.
Студенттерінің өнерпаздық, кәсіби шеберлігін арттыру мақсатында ұйымдастырылған қазақ халық аспаптары оркестрінің, студенттік хордың, Жетіасар галлереясы, «Қазына» фольклорлық-этнографиялық ансамблінің, «Қаракөз» би ансамблінің «Думан» халық театрының және «Өркен» жастар театрының өнердегі жоғары жетістіктерін мақтанышпен атап айтуға болады.
«Мәдени және әлеуметтік жұмыс» кафедрасы
Университеттегі көп жылдық тарихы бар кафедралардың бірі. Оның тарихы 1967 жылы басталады. Ең алғаш Шымкент қаласындағы әл-Фараби атындағы педагогикалық мәдениет институтында «Мәдени-ағарту жұмысы» кафедрасы республикада бірінші болып құрылды.
Оқу үрдісі 6В11120-Мәдени-тынығу жұмысы, 6В11410-Әлеуметтік жұмыс, 7М11410-Әлеуметтік жұмыс, 7М1120- Мәдени-тынығу жұмысы, 6D090600-Мәдени-тынығу жұмысы мамандығы бойынша докторантура әлеуметтік-мәдени іс-шаралар саласында ғылыми, оқу-әдістемелік жұмыстарын жүргізіп қана қоймай, сонымен қатар сарапшылық функцияларды орындауға, халықаралық ынтымақтастық, мәдени мәселелері жөніндегі кеңесшілер, Қазақстан Республикасы халықтарының мәдени дәстүрлерін сақтау және мирасқор болушылық ұлттық бағдарламаларын әзірлеуге қатыса алатын бакалаврларды, магистрлерді даярлауға бағытталған.
Кафедра Ресей Федерациясы, Түркия, Белорусь, Украина және Өзбекстанның жоғары оқу орындарымен халықаралық ынтымақтастық орнатқан. Мәдени-тынығу жұмысы мамандығы бойынша республикалық оқу-әдістемелік кеңесі болып саналады. Кафедра ардагерлері: Шулунова Л.И., Сихымбай И.Б., Ю.А.Сапарова, Дарибаева Р.Д., Даурбаева Г.Б.
Бүгінгі күні кафедра меңгерушісі қызметін философия ғылымының докторы А.М.Кадыралиева атқарып келеді.
«Бейнелеу өнері және дизайн» кафедрасы
Кафедрада 6В02140-Кескіндеме, 6В02150-Графика, 6В02160-Сәндік өнер, 6В02170, 6В02171-Дизайн салалары бакалавры мен 7М02172- Өнертану, 7М02170-Дизайн ғылым магистрлерін дайындайды.
Қазіргі таңда кафедраны филос.ғ.к., ҚР Дизайнерлер Одағының мүшесі, «ЖОО үздік оқытушысы» грантының иегері Д.С.Болысбаев басқарады.
Кафедра жанында «Жетіасар» көркемсурет галереясы жұмыс істейді. Кафедра студенттері мен оқытушылары облыстық, халықаралық жас дизайнерлер байқауларына үнемі қатысып, жүлделі орындарға ие болып отыр. ҚР «ЖОО үздік оқытушысы» грантының иегерлері С.Қ.Бейсенбаев, М.Ж.Тәңірбергенов және Қ.А.Жолдасбековалар кафедра мақтаныштары.Кафедра өз жұмысын жақсарту мақсатында республикамыздың, Ресейдің, Өзбекстанның алдыңғы қатарлы жоғары оқу орындарының көркем графика факультеттерімен байланысын арттырып, тығыз бірлестікте жұмыс атқаруда. Кескіндеме мамандығының студенті Сейткерім Шолпан еліміздің үздік студенттері ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасы қорының стипендиясына, Бекболатов Атабек жастар арасында «Дарын» сыйлығына ие болды.
«Өнер» кафедрасы
«Өнер» кафедрасының мамандары білім беру бағдарламасы жүйесіне сай 6В02130-Хореография, 6В02130- Режиссура мамандықтары бойынша бакалаврлар және 7М02130-Хореография мамандығы бойынша магистрлер даярлайды.
2015 жылы кафедра өзінің 30 жылдық мерейтойын атап өтті. Мереке аясында халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция және халықаралық «Әлем халықтарының билері» фестивалі өтті. Бұл мәдени шараға Республикамыздың әр облысының және таяу шет елдердің би ансамбльдері қатысты.
Режиссура мамандығы 2002 жылы ашылды. Кафедрада жоғары білікті оқытушылар, халықаралық байқаулар мен фестивальдердің лауреаттары, магистрлер, ғылым кандидаттары мен докторлары қызмет етеді.
Кафедрада студенттік «Қаракөз» би ансамблі мен «Өркен» жастар театры Қазақстан халықтарының ұлттық билері мен театр өнері мәдениетін белсенді түрде насихаттау арқылы студенттердің патриоттық сезімін оятуға өз үлестерін қосуда. «Қаракөз» би ансамблі көптеген республикалық, халықаралық би байқаулары мен фестивальдерінің лауреаты. Сонымен қатар ансамбль университет мақтанышы, облыстағы ең үздік би ансамблі дәрежесін тұрақты сақтауда. Ансамбльдің балетмейстерлері аға оқытушы, магистр С.А.Мырзаев және магистр оқытушысы А.А.Турдиева, жетекшісі п.ғ.к., доцент Б.С.Тлеубаева.
«Өркен» жастар театры республикалық «Балауса» фестивалінің лауреаты. Студенттік театрдың қойылымдары Ж. Шанин атындағы облыстық академиялық қазақ драма театры репертуарына енгізілді. Жастар театрының жетекшісі және театр қатысушыларының ұстаздары аға оқытушылар Д.Х.Тамбетова, Е.А.Жолдасов болып табылады.
«Мәдени тынығу жұмысы және сахналық қызмет» кафедрасы
Кафедрада 6В11121-Продюссер және театр қойылымдарының технологиясы, 6В11124 –Мәдени тынығу қызметі және эстрадалық ән салу мамандықтары бойынша бакалавр мамандарын даярлайды.
Кафедра құрамында білікті ғалым-ұстаздар– педагогика ғылымдарының кандидаттары, доценттер Багов И.Т., Мухамедин М.М., Исатаева З.Ж., Турдалиева Ш.Ж., халықаралық және республикалық байқаулардың лауреаттары Жандарбеков А.А., Емкулова А.И., Жұмабай Л.Ж., Төреханов Қ.Е., Бексейтов Н.Б. қызмет етеді.
Кафедра студенттері республикалық, облыстық байқауларда (КТК, жастар театры, ғылыми жобалар) жүлделі орындарды иеленіп келеді.
Бейнелеу өнері, технология және музыкалық білім кафедрасы
1969 жылдан бастап Шымкент педагогикалық институтында жалпы білім беретін орта мектептерге арнап «Бейнелеу өнері және сызу» пәні мұғалімдерін дайындау қолға алына бастады. Физика математика факультеті жанынан құрылған «Бейнелеу өнері және сызу» кафедрасын аға оқытушы. Кан Е.М, Павловский А.Л. басқарды. 1999 жылдан 2004 жылдарға дейін п.ғ.д., профессор Ералин Қ.Е., 2004 жылдан п.ғ.к., доцент Бейсенбаев С.Қ. кафедра меңгерушісі қызметін атқарды. Алғашқы оқытушылар қатарына Л.П. Павловский, Л.Ф. Жиляковалар болды. Кафедраның қалыптасып дамуы барысында Одақ, Республика көлеміндегі белгілі көркем-өнер оқу орындарынан білікті мамандар шақырыла бастады. Олардың қатарында Скородин Ю.И., Почукаева З.В., Ломакин Ю.И., Халмуратов Ж.И., Тастемиров Қ.Т., Савостина Л.М. т.б. болды. Сонымен қатар кафедранның алғашқы түлектері Ералин Қ.Е., Загоденко Ю.И., Никонов Г.В., сияқты оқытушылар қызмет атқарды..
1998 жылдың наурыз айынан бастап ҚР Үкіметінің Қаулысына сәйкес ОҚО-да екі ірі университеттер: Техникалық университет және М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан гуманитарлық университеті бірігіп, М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті құрылды. Осылайша «Кәсіпке баулудың теориясы мен әдістемесі» кафедрасы, 2019 жылы кафедра аты «Кәсіптік оқыту» кафедрасы болып аталып болашақ «технология» мен «кәсіптік оқыту» педагогтарын даярлады.
Сонымен қатар, технология пәні мұғалімдерін даярлау мен жастарды еңбекке баулу және кәсіпке дайындау саласында көптеген ғалым педагогтар еңбек етті. Заман талабына сай кафедра атаулары өзгенріп бірнеше ғалымдар кафедрана басқарды, олардың ішінде М.С.Сәрсенбаев, К.А.Дүйсенбаев, Ю.С.Суязов, С.А.Мошкин, И.А.Анарбеков, К.Т.Назарбеков, А.Б.Саипов, Д.К.Пошаев, Е.Д.Мейірбеков, Ю.Н.Камалов Бүгінде кафедра меңгерушісі педагогика ғылымдарының докторы, профессор Жолдасбекова Сауле Абдразаққызы.
2022 жылы бейнелеу өнері мен көркем еңбек және кәсіптік оқыту бойынша болашақ педагогтары «Бейнелеу өнері мен технологияны оқыту әдітемесі» кафедрасында даярлануда. Кафедра базасында «Кәсіптік оқыту» бойынша Республикалық Оқу-әдістемелік бірлестік жұмыс жасап келеді.
Кафедра оқытушылары мен студенттері тұрақты түрде көрмелерге, олимиалаларға қатысып, өздерінің шығармашылық қабілеттерін шыңдап отырады. Бүгінгі таңда кафедра 6В01450-Кәсіпік оқыту, 6В01451-Көркем еңбек және сызу, 6В01431 «Визуалды өнер, көркем еңбек, графика және жобалау», 6В01430- Бейнелеу өнері және сызу білім беру бағдарламалары бойынша (бакалавр) даярлайды. 6М012000 –Кәсіптік оқыту, 7М01430 - Бейнелеу өнері және сызу (магистратура) және 6D012000 - Кәсіптік оқыту (докторантура Phd) мамандықтары бойынша жоғарғы білікті педагог кадрларын дайындауда. 2022 жылы кафедраның 7 докторантs қорғап PhD филлософия докторы атанды. ҚР «ЖОО үздік оқытушысы» грантының иегерлері C.А.Жолдасбекова, А.Саипов және Ю.Н.Камалов.
Кафедрада 6В01420- Музыкалық білім, 6В11130 – Вокалды хор қызметіның менеджменті бакалаврын дайындайды.
Бітіруші мамандар мәдениет және өнер колледждерінде, балалар музыкалық мектебінде, жалпы білім беру лицей мен гимназияларында оқытушылық, мәдениет басқармасының бастығы, Республикалық, облыстық ғылыми-әдістемелік орталықтарының, аудандық мәдениет сарайларының директоры, ауылдық клубтардың меңгерушісі, мәдени-ағарту мекемелерінің әдіскері, көркемұжымдардың жетекшісі және дирижеры қызметтерін атқара алады.
